موقعیت جغرافیایی و توپوگرافی اوروک در جنوب بین‌النهرین، در نزدیکی رود فرات و در شمال غربی محوطه اور (تل‌المقیر امروزی) واقع شده است. این شهر باستانی در دشتی کم‌ارتفاع و حاصلخیز قرار دارد که در گذشته با کانال‌های آبیاری و مسیرهای تجاری به سایر نواحی سومر متصل می‌شد. دوره‌های تاریخی و فرهنگی مرتبط اوروک از حدود ۴۰۰۰ سال پیش از میلاد تا دوره پارتی و ساسانی، پیوسته مسکونی بوده است. در اواخر دوره نوسنگی و آغاز دوران تاریخی، این شهر مرکز مهمی برای تحول تمدنی در میان‌رودان به‌شمار می‌رفت. اصطلاح "دوره اوروک" (حدود ۳۲۰۰–۳۰۰۰ پ.م.) به دوره‌ای اطلاق می‌شود که ویژگی‌هایی چون تمرکزگرایی، پیدایش خط، و معماری عظیم در آن شکوفا شد. این شهر همچنین با افسانه‌های مربوط به گیلگمش، پادشاه اسطوره‌ای سومر، شناخته می‌شود. یافته‌های تاریخی و باستان‌شناسی مهم از مهم‌ترین آثار به‌دست‌آمده در اوروک می‌توان به معابد عظیم، ساختارهای اداری، خانه‌های مسکونی، مهرهای استوانه‌ای، و لوح‌های نخستین نوشتار (خط میخی اولیه) اشاره کرد. معبد سفید (White Temple) بر فراز سکوی بلند (زیکورات) نمونه‌ای برجسته از معماری مذهبی اوروک است. لوح‌های پیکتوگرافی یافت‌شده در این شهر، از کهن‌ترین نمونه‌های نوشتار انسانی به‌شمار می‌روند. پیشینه کاوش‌های علمی کاوش‌های اوروک از سال ۱۹۲۸ توسط انجمن شرق‌شناسی آلمان و سپس مؤسسه باستان‌شناسی آلمان آغاز شد. این کاوش‌ها، که تا دهه‌های اخیر ادامه یافته‌اند، نقش کلیدی در شناخت تحولات تمدنی میان‌رودان و منشأ شهرنشینی ایفا کرده‌اند. اوروک یکی از مستندترین محوطه‌ها در پژوهش‌های مربوط به پیدایش دولت و خط است. اهمیت در مطالعات تاریخ‌نگاری و نظریه‌پردازی باستان‌شناسی اوروک به‌عنوان نخستین نمونه کامل یک شهر در تاریخ بشر، محور بسیاری از نظریه‌های باستان‌شناسی درباره منشأ تمدن، نظم اجتماعی، و شکل‌گیری حکومت محسوب می‌شود. داده‌های حاصل از این محوطه نقش تعیین‌کننده‌ای در شکل‌گیری مفاهیم کلیدی باستان‌شناسی شهری دارند. وضعیت کنونی و تهدیدهای حفاظتی محوطه اوروک امروزه در معرض آسیب‌هایی نظیر فرسایش طبیعی، بی‌توجهی حفاظتی و حفاری‌های غیرمجاز قرار دارد. با این حال، بخش‌هایی از آن توسط دولت عراق و تیم‌های بین‌المللی مستند و محافظت می‌شود و همچنان یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های پژوهشی در منطقه محسوب می‌گردد. منابع: • Nissen, H. J. (1988). The Early History of the Ancient Near East. University of Chicago Press. • Crawford, H. (2004). Sumer and the Sumerians. Cambridge University Press. • Schmandt-Besserat, D. (1996). How Writing Came About. University of Texas Press. ________________________________________ Uruk Geographical Location and Topography Uruk is located in southern Mesopotamia, northwest of the ancient city of Ur (modern Tell al-Muqayyar), near the Euphrates River. The site lies on a flat and fertile plain, once crisscrossed by irrigation canals and trade routes that connected it with other Sumerian centers. Historical and Cultural Periods Uruk was continuously inhabited from around 4000 BCE through the Parthian and Sasanian periods. During the late Neolithic and early historical era, it became a central force in Mesopotamian civilization. The term "Uruk period" (ca. 3200–3000 BCE) refers to the epoch marked by urbanization, the emergence of writing, and monumental architecture. The city is also associated with the legendary king Gilgamesh of Sumerian epic tradition. Significant Archaeological Findings Excavations have revealed major temples, administrative buildings, residential areas, cylinder seals, and some of the earliest examples of writing in pictographic form. The White Temple, built atop a high platform (ziggurat), is a prime example of early religious architecture. The tablets discovered at Uruk are considered among the oldest records of human script. History of Scientific Excavations Archaeological exploration at Uruk began in 1928 by the German Oriental Society and continued under the German Archaeological Institute. These excavations, which spanned several decades, were instrumental in revealing early developments in urbanization, state formation, and the invention of writing. Importance in Historiography and Archaeological Theory Uruk is often cited as the world's first true city and remains central to archaeological theories regarding the origins of civilization. The site's rich archaeological record has shaped modern understanding of social organization, bureaucratic systems, and literacy in early urban societies. Current Status and Conservation Threats Today, Uruk faces challenges such as natural erosion, neglect, and illegal excavations. Nonetheless, parts of the site are protected by the Iraqi government and international teams, and it remains one of the most crucial research locations for ancient urbanism. References: • Nissen, H. J. (1988). The Early History of the Ancient Near East. University of Chicago Press. • Crawford, H. (2004). Sumer and the Sumerians. Cambridge University Press. • Schmandt-Besserat, D. (1996). How Writing Came About. University of Texas Press.
